کتاب خاموشان Khamooshan

کتاب «خاموشان» نوشته‌ی یوسف علیخانی، مجموعه‌ای است شامل ۳۲ داستان کوتاه که در سال ۱۴۰۴ توسط نشر آموت منتشر شده. فضای بیشتر داستان‌ها در روستای میلک، زادگاه نویسنده در الموت می‌گذرد و عناصر بومی، اسطوره‌ای و وهم‌آلود در آن‌ها پررنگ است. علیخانی در این کتاب، همان‌طور که در آثار قبلی‌اش هم دیده می‌شود، به سراغ شخصیت‌هایی رفته که یا دیگر در میان ما نیستند یا حضورشان در سکوت و سایه‌ها ادامه دارد. داستان‌ها کوتاه‌اند، اما هرکدام برشی مستقل از زندگی یا خاطره‌ای مبهم و روایت‌نشده است.
موضوع اصلی این داستان‌ها حضور پنهان انسان‌هایی است که خاموش شده‌اند؛ یعنی یا از دنیا رفته‌اند یا به دلایل مختلف از جریان زندگی کنار کشیده‌اند. این خاموشی همیشه با مرگ همراه نیست؛ گاهی به شکل فراموشی، فاصله گرفتن، یا حتی انزواست. روایت‌ها حول رابطه‌ی آدم‌ها با گذشته، با سنت‌ها، با طبیعت و با چیزی نادیدنی شکل می‌گیرند. باورهای محلی و قصه‌های عامیانه به شکلی غیرمستقیم در روایت‌ها حضور دارند و جهان داستانی کتاب را می‌سازند. یکی از ویژگی‌های این مجموعه استفاده از زبان بومی و واژگان محلی منطقه الموت است. نویسنده سعی کرده بدون توضیح‌های اضافی یا توجیه، زبان و تصویرهای خاص آن اقلیم را وارد متن کند. زنان در بسیاری از داستان‌ها نقش محوری دارند و گاهی راوی اصلی‌اند، گاهی حامل سنت‌ها، و در بعضی موارد قربانی محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی. علیخانی نگاه انتقادی یا مستقیم ندارد، اما ساختار داستان‌ها طوری طراحی شده که لایه‌هایی از تنهایی، فقدان، و تأثیر زمان را منتقل می‌کنند.
از نظر سبک، بیشتر داستان‌ها کوتاه و مینیمال هستند؛ گاهی فقط با چند پاراگراف یا چند صحنه ساخته می‌شوند و معمولا پایانی قطعی ندارند. لحن روایت در بسیاری از موارد به شعر نزدیک است، اما در قالب داستان باقی می‌ماند. تصویرهای تکرارشونده مثل مه، باد، سایه، و صداهایی که شنیده نمی‌شوند، در سراسر مجموعه دیده می‌شوند و فضایی یکدست اما متنوع ایجاد می‌کنند.