کتاب تجلیات الهیه Divine manifestations

ابن‌عربی دو جا در غلبۀ شور شگرف خویش، دو اثر آفریده که بعدها برایش اسباب دردسر شده‌اند و شاگردان بدین سبب او را گرد آمده و دامانش گرفته که: «یا شیخ! چیزی در توضیح بنویس و خود را وارهان!». یکی ترجمان الاشواق،.. و دومی همین کتاب تجلیات الهیه، که فریاد عده‌ای را برآورد که: «این همه گستاخی از کجاست؟» و «اگر این کتاب به واقع ردیه‌ای بر کل مشایخ متقدم نیست،پس چیست؟» «این همه دعوی؟»… ابن سودکین با شیخ شرح ماوقع را می‌گوید و آستینش می‌گیرد که «شرحی و توضیحی کن!». شیح نیز مباحث را تشریح می‌کند و ابن سودکین می‌نویسد…

فصول کتاب بنیان نهاده بر بحث «توحید حقیقی» و «حقیقت توحید» است. این که توحید به واقع چیست، و کامل‌ترین تعریف آن کدام است؟ و شیخ، این جا در زلف مشایخ متقدم صوفیه می‌پیچد و هر کدام را در حضرتی از حضرات حق می‌بیند و ابتدا به تجاهل سوالی در باب توحید می‌پرسد، سپس نقاب از چهره برمی‌گیرد و ایشان را به خبط و خطایی که کرده‌اند مواخذه می‌کند و به تنبه و تذکر در جایی که باید می‌نشاند. مباحث این کتاب حول دو محور توحید و تجلیات می‌چرخند، اما نگاه به توحید تفصیلی است، و نظر به تجلیات اجمالی…